U súutukil u maan, 

U súutukil u juum, 

U súutukil tu’ux yaan kaambal.

U súutukil u ti’al u’uybil

U súutukil u ti’al paakat

Tsol xikin,

Xook k’iin,

Yéetel k paakat, 

yéetel u juum kuxtal,

Ku k’uuchul t puksi’ik’al,

Yéetel u juum yóok’ol kaab

Yéetel u k’aay chan mukuy

Yéetel u k’aay chan sakpakal

Mukuy juujuuu, juujujuu

Sakpakal wuuru uju, wuuru uju,

Tu yáax k’iinilo’obe’ ku chíikpáajal u k’u’ chan yuuyaj

tsiiii, tssiii, iii,  

Chowak, koom, tsiii, tsiii, iiii, 

U chan k’u’ ken u síijto’on te ja’aba’

Chowak, koom,

Ya’ax, k’ank’aan a k’u’,

Ba’ax ku taaal te k’ino’oba’

Chowak, koom wáaj,

Jujump’íitil ilik wáaj yaan u  síibal to’on u k’aaxal ja’

Yaan wáaj u loolankil ki’ichpam lu’um

Wáaj Yaan u síikto’ob  ixi’im,

Uti’al jaantbil, u ti’al tséentikbáaj,

K’iino’ob uti’al k ilik, u ti’al k u’uyik,

Chéen cha’antik bix u maan k’iin,

K’iino’ob ku núukik to’on

Bix u maan súutukilo’ob

K puksi’ik’ale’ ku ki’imak kúunsik k óol,

Ki’ichkelem lu’um ku ts’aik to’on k janal,

Kaláantbil  uti’al ma’ u k’aastal,

Ba’alche’ob ku ye’esik to’on 

Bix u kuxtal yóok’ol kaab,

Yaan chaak

Mina’an chaak,

 

U k’aay ch’iich,

U k’aay tsuutsuy,

U k’aay chan xk’ook’

U k’aay chan mukuy

U xiik’nal xkusam

U xiik’nal ts’unuum

A k’aay  Yaan ba’ax u k’aat u ya’ale’

A k’aay ku beetik ch’enxikintikech

A k’aay ku loolantik yóok’ol kaab

Chéen k’a’abéet xookik

Le u ka’ansajil k noolo’obo’

Ku xíimbal yéetel k kuxta’al

Bix máansik ti’ k paalal.

Chan síiniko’ob ku pirinsúuto’ob,

Yaan u k’aaxal chaak

Ma’ tu k’aaxal chaak

Yuum k’iin

Nojoch a peet

Chichan a peet

Ku ya’alik bix le yáax yéetel u ts’o’ok k’iino’ob

Xook k’iin

U tsol xikin uti’al k kuxtal

U tsol xikin ti’al kalantik yóok’ol kaab,

U k’aay ch’íich’o’obe’

U tsol xikin k puksi’ik’al.

María Elisa Chavarrea Chim

Omar Said Charruf, Cosmos, 2022
Omar Said Charruf, Cosmos, 2022